Chủ nhiệm văn phòng nghiên cứu Đông Bắc Á thuộc Viện nghiên cứu quan hệ quốc tế hiện đại Trung Quốc, ông Dương Bá Giang trong bài trả lời phỏng vấn Thời báo Hoàn cầu khẳng định, tốc độ phát triển của Trung Quốc đang gia tăng áp lực với Mỹ và đặc biệt là Nhật Bản.

Những tranh chấp Trung – Nhật trên vùng biển Hoa Đông khiến Tokyo luôn ráo riết tìm kiếm sự ủng hộ và hợp tác của các nước có mâu thuẫn ở bất kỳ lĩnh vực nào với Trung Quốc. Còn với Mỹ, Nhật chính là điểm tựa vững chắc để nước này quay lại châu Á và hợp tác với các nước khác trong khu vực. Vì vậy, kìm hãm và ngăn cản sức mạnh của Trung Quốc là chiến lược phù hợp với lợi ích chung của Mỹ, Nhật trong giai đoạn nhạy cảm hiện nay.

Theo AP, tuyên bố chung Mỹ - Nhật sau phiên họp “2+2” vừa qua đặc biệt chú trọng nội dung: “Hai nước sẽ đôn đốc trách nhiệm nước lớn của Trung Quốc trong gìn giữ ổn định, phồn vinh của khu vực, phát huy tinh thần hợp tác giải quyết các vấn đề quốc tế và tuân thủ các điều lệ quốc tế của nước này” và “kêu gọi giải quyết vấn đề Đài Loan bằng hòa bình đối thoại”.

Đặc biệt là dư luận Nhật Bản đang phản ứng gay gắt trước thỏa thuận vừa được hai nước thông qua về việc lui kế hoạch di dời căn cứ hải quân Mỹ Futenma trên đảo Okinawa sau năm 2014.

Tờ Yomiuri Shimbun ngày 20/6 đăng bài xã luận có nhan đề “Nhật Bản cần xây dựng liên minh quốc tế để ứng phó với Trung Quốc”. Bài báo nhận định, những tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc và một số nước ASEAN vẫn diễn biến phức tạp. Trung Quốc liên tục thể hiện thái độ cứng rắn, khiến nhiều nước quan ngại về hòa bình, ổn định tại biển Đông. 

Trong bối cảnh này, lãnh đạo cấp cao Nhật Bản và Indonesia khẩn cấp nhóm họp tại Tokyo ngày 17/6 vừa qua và thống nhất sẽ tăng cường hợp tác trong giải quyết các vấn đề bảo đảm an ninh tại biển Đông và chống hải tặc tại eo biển Malacca. 

Ngoài động thái thân mật với Mỹ, sau phiên họp “2+2” vừa qua, Nhật Bản cũng tích cực lên kế hoạch hợp tác với Ấn Độ. Theo Washington Post, Tokyo hiểu rõ vị trí nước lớn của New Delhi trong khu vực và “tâm phục khẩu phục” động thái thận trọng của Chính phủ nước này trước sự nổi lên của rồng Trung Quốc trong thời gian qua.

Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia và một số quôc gia Đông Nam Á cùng tham dự phiên họp “2+2” cũng bày tỏ sự đồng thuận trong việc tạo ra khối liên minh mới với trục chính Mỹ - Nhật nhằm tăng cường cảnh giác và đối chọi với động thái cứng rắn của Trung Quốc nhằm tận thu nguồn lợi trên biển.

Theo tờ Sankei Shimbun, đối mặt với những thách thức từ sự lớn mạnh của Trung Quốc, Australia sẽ tăng cường trang bị căn cứ quân sự tại Tây Bắc Đông Nam Á và Ấn Độ Dương.